Сумен қамтамасыз ету және кәріз жүйесінің 2025 жылдың І жартыжылдығындағы қызметтері туралы есебі
«Астана су арнасы» ШЖҚ МКК – табиғи монополия субъектісі болып табылады және елорда тұрғындарын сумен қамтамасыз ету мен кәріз қызметтерін көрсету арқылы тұтынушыларға лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз етуге, мегаполистің тұрақты дамуына, су тұтыну мәдениетін қалыптастыруға және табиғи ресурстарды сақтауға бағытталған мекеме.
Астана қаласын сумен қамтамасыз ету Астаналық су алу және Нұра–Есіл су алу нысандарынан жүзеге асырылады. Жүйенің жалпы қуаты тәулігіне 510 мың м³ болса, нақты пайдаланылған көлемі – 390 мың м³.
Су ары қарай тазарту қондырғылары – су құбырының насос-фильтрлік стансалары (НФС-1 және НФС-2 Жансүгіров көшесі бойында тәулігіне 305 мың м³, НФС-3 Интернационал ықшамауданында тәулігіне 105 мың м³, 2024 жылғы маусымда іске қосылған) арқылы беріледі.
Өндірістік қажеттілік үшін пайдаланылған су НФС-тан Ақбулак өзеніне төгіледі. Тұтынушыларға су 100, нөмірі 3 көтерілім насос стансалары арқылы жеткізіледі.
Тұрғын үйлерден шыққан лас сулар 261 кәріз шағын стансасы (КНС) арқылы қалалық кәріз тазарту қондырғыларында (тәулігіне 254 мың м³, нақты қуаты – 290 мың м³) үш сатыда тазартылып, кейін Есіл өзеніне төгіледі.
Кәсіпорын 1 807 км су құбырларын басқарады, оның 723 км-нің нормативтік пайдалану мерзімі өтіп кеткен. Оның ішінде Астаналық су алу стансасынан НФС-ке дейінгі магистральдық су құбыры – 44 км. Тораптардың орташа тозуы – 40 %, ал алғашқы жартыжылдықта авариялар саны – 63.
Қазіргі таңда кәсіпорын балансында 1 276 км кәріз желілері тіркелген, оның 505 км-нің нормативтік мерзімі аяқталған, орташа тозуы – 39,6 %. 2025 жылдың І жартыжылдығында желілерде 8 947 бөгеліс тіркелді.
2025 жылдың бірінші жартысында қалаға су алу көлемі 54,7 млн м³ құрады. Қала тұрғындарының саны артуына байланысты бұл көрсеткіш жыл сайын өсіп келеді. Тұтынушыларға ұсынылатын су сапасы ГОСТ 2874-82 «Ішуге арналған су» стандартына толық сәйкес.
Суда хош иістің немесе дәмнің пайда болуы – ароматты микроорганизмдердің болуы себепті. Онымен күресу үшін белсенді ағаш көмір ұнтағы қолданылады.
2022 жылы натрий гипохлоритімен дезинфекциялау жаңа технологиясының пилоттық жобасы енгізілді. Бұл әдіс иіс пен судың гүлденуін жоюға, құбырларда шырыш жиналуын алдын алуға бағытталған және судың сапасын жақсартуға оң әсер етті.
Есептік кезеңде барлық тұтынушыларға 47,9 млн м³ су сатылды: ішуге арналған су – 41,1 млн м³, техникалық су – 6,8 млн м³. Күнделікті сатылым көлемі – 265 мың м³.
Судың нақты шығын деңгейі – 18,4 %.
Алдыңғы кезеңде 38,7 млн м³ лас су өткізілді.
2025 жылы реттелетін қызметтердің тарифтері бекітілді. Астана қаласы бойынша табиғи монополияларды реттеу комитетінің департаментінің 2024 жылғы 23 желтоқсандағы №108-ОД бұйрығымен (01.01.2025–30.04.2025) және 2025 жылғы 25 сәуірдегі №32-ОД бұйрығымен (01.05.2025–31.12.2025) өзгерістер енгізілді.
2025 жылдың 1 қаңтарынан 30 сәуіріне дейінгі тарифтер:
-
Ішуге су беру – 158,93 тг/м³
-
Лас суды түсіру және тазалау – 134,96 тг/м³
-
Техникалық су беру – 53,43 тг/м³
2025 жылдың 1 мамырынан 31 желтоқсанына дейінгі тарифтер:
-
Ішуге су – 158,93 тг/м³ (өзгеріс жоқ)
-
Лас суды тазалау мен өткізу – 174,29 тг/м³ (29,1 % өсім)
-
Техникалық су – 53,43 тг/м³ (өзгеріс жоқ)
Мамырдан бастап тарифтердің өзгеруі шығыстардың өсуіне байланысты: электрэнергия құнының, суды алу шығындарының, жаңа объектілерді пайдалануға енгізудің артуы; орташа жалақының өсуі (311 мыңнан 389 мыңға дейін); тұрғындар үшін тұтынатын көлемге қарай тарифтер дифференциациясының енгізілуі (4 топ). Түсімнің артуы қосымша инвестицияларға бағытталады.
| Тариф (тг/м³) НДС-сіз | 01.01.2025–30.04.2025 | 01.05.2025–31.12.2025 |
|---|---|---|
| Ішуге су (орташа) | 158,93 | 158,93 |
| – Тұрғындар | 94,39 | 94,39 |
| – Энергоөндіретін кәсіпорындар | 258,82 | 258,82 |
| – Бюджеттік ұйымдар және заңды тұлғалар | 358,04 | 358,04 |
| Лас суды тазалау | 134,96 | 174,29 |
| – Тұрғындар | 79,63 | 102,34 |
| – Энергоөндіретін кәсіпорындар | 240,54 | 311,83 |
| – Бюджеттік ұйымдар және заңды тұлғалар | 309,12 | 400,72 |
| Техникалық су | 53,43 | 53,43 |
2025 жылы 2026–2030 жылдарға арналған бесжылдық инвестициялық бағдарламаның іс-шаралары жоспарлана бастады. Бекітілген инвестициялық бағдарлама сомасы – 4 млрд тг.
2025 жылғы инвестициялық бағдарлама шеңберінде МКК «Астана су арнасы» мынадай жұмыстарды жоспарлады:
-
7,8 км су және кәріз желілерін реконструкциялау;
-
8 КНС-қа жаңа насос агрегаттарын орнату;
-
Арнайы техника сатып алу (экскаваторлар, автокран, АВМ, вакуумдық машиналар);
-
Объектілерге арнайы жабдықтар (шыны агрегаттары, тұрмыстық қалдықтарды сүзу механикалық торлар, расходомірлер, тазартылған сулар станциясына және құм жолақтарына насос, фильтрлеу қақпақтары).
2025 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша игерілу – 1 901 млн тг, оның ішінде:
-
7,8 км желіні реконструкциялау – 1 256 млн тг;
-
Арнайы техника мен жабдықтарды сатып алу – 645 млн тг.
Жұмыстардың аяқталу кезеңінде (желтоқсанға дейін) – 2,0 км СМР орындалды.
2025 жылдың І жартыжылдығында реттелетін қызметтерден түскен нақты табыс – 13 118 млн тг.
Шығындардың нақты көлемі – 14 022 млн тг, бұл жылдық жоспарланған шығындардың 51 %-ын құрайды.
Тарифтік сметада амортизациялық шегерімдер мөлшері инвестициялық бағдарлама деңгейінде – 3,9 млрд тг.
Материалдық ресурстарға, жанармайға, жұмыстары мен қызметтерге байланысты шығындардың орташа өсуі – 15 % (тарифтік сметада бұл үшін 4 % индексация қарастырылған).
2025 жылдың алғашқы 6 айында активтердің құны 11 млрд тг өсті (жергілікті атқарушы органдардан 67 км су және кәріз желілері, 1 ВНС, 5 КНС және оларға қатысты жабдықтар қабылданды).
І тоқсанда активтер салығы ретінде 760 млн тг төленді.
Энергия сатып алуға жұмсалған шығын – 2,4 млрд тг 59 млн кВт·сағ электроэнергия үшін.
Тұтынушылар саны:
-
Физикалық тұлғалар – 527 322 есепшот, 2024 жылғы шілдеге қарағанда 10 % өскен (индивидуалдық есептеу құрылғыларымен жабдықталу деңгейі – 87 %);
-
Заңды тұлғалар – 30 292 абонент, 2024 жылғы сәйкес кезеңге 9 % өсу байқалады (ИПУ-мен жабдықталған – 99 %).
2025 жылдың І жартыжылдығы бойынша реттелетін қызметтер бойынша дебиторлық берешек – 1 493 млн тг, оның ішінде физикалық тұлғалар – 294 млн тг, заңды тұлғалар – 1 199 млн тг (оның ішінде банкротқа ұшыраған және ликвидацияланған ұйымдардың қарызы – 560 млн тг).
Дебиторлық берешекті төмендету мақсатында жұмыс жүргізілуде: келісімшарты жоқ нысандарды анықтау, жеке үйлерді контролерлер арқылы тексеру және кейіннен келісімшарттар жасау.